Nieuw leven voor oude games – zo werken Mac Source Ports

Videogames is meestal maar een kort leven beschoren. Veel uitgevers onderhouden hun spellen relatief kort, wat zorgt voor problemen met nieuwe versies van besturingssystemen en moderne hardware. Klassieke spellen kunnen daardoor vaak niet zomaar worden uitgevoerd op systemen van nu. Vooral Apple staat erom bekend dat het snel besluit om oude technische ballast weg te gooien, zo bewijst de Classic-omgeving en later de ondersteuning voor 32 bit-apps in macOS Catalina. Dit heeft ervoor gezorgd dat maar heel weinig klassieke Mac-games vandaag de dag nog steeds werken. Bovendien zijn veel spellen überhaupt nooit uitgebracht voor macOS.

Dit is precies waar de source-ports om de hoek komen kijken. (Hobby)ontwikkelaars passen oude spellen aan voor moderne systemen via patches, modernisering van de broncode of volledige herprogrammering.

Vergeleken met een emulator of virtuele machine hebben deze source-ports een groot voordeel. Ze kunnen namelijk de volledige prestaties van huidige Macs gebruiken, omdat ze net als elk ander programma draaien en toegang hebben tot alle technische snufjes van Apple. Dit zorgt voor de best mogelijke prestaties.

Emulators zoals DOSBox kunnen het daar niet tegen opnemen, zeker als het om 3D-games gaat. Emulatie brengt over het algemeen sowieso enorme prestatieverliezen met zich mee. Maar 3D-games, zoals het originele Unreal uit 1998 of Half-Life uit hetzelfde jaar, werken al helemaal niet goed via emulatie.

Hetzelfde geldt als je met virtuele machines zoals Parallels of UTM werkt, die Windows 98 kunnen draaien op Macs met Intel-chips. Hoewel deze virtuele grafische kaarten hebben, bereiken ze al snel hun grenzen. Op Apple Silicon-Macs is de 3D-ondersteuning nóg slechter, waardoor je daar met virtuele machines helemaal niet ver komt. Voor fans zijn de source-posts daarom de eerste keuze om oude games tot leven te brengen op huidige Macs.

Helaas hebben source-posts ook een groot nadeel ten opzichte van een emulator of virtuele machine. Ze vereisen allereerst dat code van een spel vrijgegeven is en openbaar op het internet te vinden is. Ten tweede moeten één of meer ontwikkelaars de code in eigen hand nemen en opnieuw bouwen (of op zijn minst patchen) voor de moderne macOS.

Pangea Software laat zien dat dit de moeite waard kan zijn. Rond de tijd van de eerste kleurrijke iMacs waren titels van deze studio, zoals Bugdom of Nanosaur, standaard geïnstalleerd in macOS. Een aanzienlijk aantal van die Mac-klassiekers is inmiddels uitgebracht als open source-versie en bijgewerkt voor moderne macOS-systemen. Dit zorgt ervoor dat de spellen weer soepel draaien op macOS Sequoia en waarschijnlijk ook op alle toekomstige macOS-versies.

Als de ontwikkelaar de broncode niet vrijgeeft, dan wordt het veel moeilijker om een spel naar moderne systemen te brengen. Gelukkig zijn hier omwegen voor. Zo is ScummVM inmiddels al meer dan twintig jaar een app met nagemaakte game-engines. ScummVM maakt gebruik van de ‘tweede’ benadering van het source-port-idee. Als er geen open source-versie van een spel is, dan wordt deze gewoon nagebouwd terwijl er wel gebruik wordt gemaakt van de oorspronkelijke bestanden voor de graphics, muziek, en meer.

Met een opnieuw geprogrammeerde engine worden de spelbestanden gebruikt om de game direct te draaien. De ontwikkelaars van de source-ports hebben vaak het geluk dat studio’s altijd kostenbesparend te werk zijn gegaan: een ontwikkelde spel-engine is vaak voor diverse titels gebruikt. Als gevolg daarvan komen veel titels terug op moderne Macs met slechts een handjevol engines. ScummVM ondersteunde oorspronkelijk alleen klassieke point-and-click adventures van LucasArts en Sierra, maar nu werken er zo’n 325 titels mee, waaronder klassiekers als Myst, Gobliiins en de Simon the Sorcerer-serie naast de wellicht bekende Monkey Island en King’s Quest. ScummVM is overigens niet alleen beschikbaar op de Mac, maar ook op iOS en iPadOS.

Iedereen die een populaire klassieker als Diablo, Half-Life, Fallout, Oddworld of zelfs Tomb Raider en Unreal tot leven wil brengen op een huidige Mac, heeft geluk. Hiervan zijn nu al geschikte source-ports beschikbaar. Eén klikje op de ‘Download’-knop is echter niet genoeg. Het bestand dat je krijgt, bevat niet het complete spel: alleen de benodigde patch voor macOS.

Om de game te kunnen spelen, heb je de spel- bestanden nodig die destijds op cd of dvd werden uitgegeven. De ontwikkelaars van de source-port mogen deze helaas niet verspreiden. Dit is anders voor titels die al onder een open source-licentie zijn uitgebracht, zoals de Pangea-titels van net. Hier is een volledige download wel mogelijk. Voor alle andere source-port-titels moet je het originele spel bij de hand hebben. Om de spelbestanden in te lezen, heb je een (extern) dvd-station nodig.

Soms zijn er meerdere source-ports van spellen, bijvoorbeeld voor Doom of Quake. De kwaliteit van de ports is wisselvallig: afhankelijk van het spel doen de ontwikkelaars meer of minder moeite. Sommige bronpoorten zorgen er alleen voor dat een titel gewoon werkt. Andere worden met veel moeite en liefde onderhouden en bieden vaak zelfs extra’s en verbeteringen die in het originele spel ontbraken. De bronport van Jazz Jackrabbit 2, een platformgame in de stijl van Mario en Sonic, is daar een voorbeeld van: die brengt niet alleen het originele spel terug, maar voegt ook extra levels toe.

Source-ports zijn altijd leuk als een oude favoriete titel met veel liefde naar moderne systemen wordt gebracht. Klassieke shooters als Half-Life en Unreal zijn vandaag de dag nog net zo leuk als een kwart eeuw geleden. En de Pangea-games uit het gekleurde iMac-tijdperk staan niet alleen garant voor een kleine reis terug in de tijd, maar ook voor uren speelplezier op koude winterdagen. Het is zeker de moeite waard om naar te kijken.

Afhankelijk van de bronpoort zijn er voor macOS verschillende manieren om de klassieke games te installeren. De meest gebruikelijke is via een patcher, die een nieuw programmabestand naar de Mac brengt dat op huidige versies van macOS draait. Aan dit bestand moet je wel de spelgegevens toevoegen, zodat het spel start. Je hebt dus niet alleen de patch nodig, maar ook het spel zelf, idealiter als DMG- of ISO-bestand. Bij de shooter Unreal bijvoorbeeld start je de source-port direct vanuit de apps-map. Ondanks een foutmelding wordt dan de map ~/Library/Application Support/Unreal aangemaakt, waarin je de speldata van de iso of cd moet kopiëren. Daarna kun je het spel gewoon openen.