Waarom de ?-emoji een andere insteek krijgt

De injectiespuit-emoji krijgt een update in de volgende iOS- en macOS. En dat heeft alles te maken met de pandemie. Heb je misschien al de bèta’s van iOS 14.5 en macOS Big Sur 11.3 uitgeprobeerd? Dan is het je misschien al opgevallen dat de injectiespuit-emoji er anders uitziet dan voorheen. Vanaf nu geen bloederige toestanden meer: het bloed in het spuitje is vervangen door een kleurloze vloeistof.

En de twee ietwat lugubere bloedspetters die uit de naald kwamen druppelen, zijn ook vakkundig weggepoetst. Zo past de emoji veel beter bij het wereldwijde onderwerp van gesprek anno 2021: vaccineren. Daarbij komt in de prak-tijk namelijk ook bijzonder weinig bloed aan te pas. Dat werpt dan weer de vraag op: waarom heeft iemand ooit bedacht dat een vaccinatie-emoji zo bloederig moet zijn? Het antwoord is eigenlijk heel simpel: omdat deze emoji van oorsprong niets met vaccineren te maken had.

Loop je al wat langer mee op deze wereld, dan heb je nog meegemaakt dat je bij het woord ‘tablet’ in eerste instantie aan een pilletje dacht, en niet aan een iPad. Corona was nog gewoon een Mexicaans biertje zonder imagoschade, of anders de stralenkrans rondom de zon. Een ‘waanzinnig’ iemand was geen fijn gezelschap, maar werd voor zijn eigen bestwil opgeborgen in een gekkenhuis – over woorden die uit de gratie zijn geraakt gesproken! Kortom, de wereld verandert, taal veran-dert mee en emoji’s blijken dat ook te doen. Het mooie bij emoji’s is dat ze gemakkelijker aan te passen zijn, en dat gebeurt dan ook met enige regelmaat.

Er is een organisatie – het Unicode Consortium – die in grote lijnen bepaalt aan welke eisen een emoji moet voldoen. Voordat het Unicode Consortium de zaken in goede banen leidde, heerste er volkomen chaos. Dan kon het gebeuren dat als je een hartje verstuurde, het op een ander merk toestel verscheen als een lachende drol. Om dat soort miscommunicatie te voorkomen, worden er nu ‘blauwdrukken’ gemaakt waar emoji’s aan moeten voldoen. Maar ieder merk mag er wel zijn eigen draai aan geven. Zo lijkt Apple’s nieuwe koptelefoon-emoji vanaf iOS 14.5 verdacht veel op de AirPods Pro – de eerste Apple-koptelefoon die sinds eind 2020 in de winkels ligt. Eigenlijk moet je het zien als een soort lettertype. De letter A is altijd herkenbaar als een A, of je hem nu ziet in Arial, Comic Sans of Times New Roman. Een hartje is altijd een hartje, in verschillende verschijningsvormen.

Zo nu en dan veranderen emoji’s, bijvoorbeeld onder druk van de maatschappij. In 2017 was Spanje in rep en roer vanwege de paëlla-emoji. Want de emoji-versie van het rijstgerecht bevatte ingrediënten die niet voorkomen in het authentieke Valenciaanse recept, zoals garnaaltjes en mosselen. Apple besloot de emoji aan te passen met de juiste ingrediënten: kip, limabonen en groene bonen. En dan was er nog de bagel-emoji die een nieuw, verbeterd, nog lekkerder recept kreeg: nu mét roomkaas. Google veranderde de hamburger-emoji: het plakje kaas lag eerst onderin, op het broodje – tot afschuw van het halve internet. Nu ligt het keurig op het stukje vlees.

Het beroemdste voorbeeld is misschien nog wel de pistool-emoji: Apple besloot in 2017 dat de wereld beter af is met een waterpistool-emoji dan met een revolver. Dat kon aanvankelijk tot misverstanden leiden tussen Apple en andere platformen, want een berichtje met een waterpistool heeft natuurlijk een andere lading dan eentje met een revolver – ‘Ga je mee naar het zwembad?’ Maar uiteindelijk gingen alle grote spelers overstag; sinds 2018 zijn onder meer ook Google. Samsung en Twitter overgestapt op het waterpistooltje. Toch is de injectiespuit-emoji weer een verhaal apart.

De injectiespuit-emoji bestaat al sinds de vorige eeuw. In 1999 werd er echter iets anders mee bedoeld: de emoji ontstond destijds in Japan en stond daar symbool voor het doneren van bloed. Jarenlang zag de emoji er op allerlei platformen hetzelfde uit: een spuitje met bloed erin, de naald naar rechtsboven gericht in een hoek van 45 graden, in de meeste gevallen wat bloeddruppels erbij – zie ook de grafiek hiernaast voor de diverse varianten. Nu heeft Apple besloten om het anders te gaan doen, met in zijn kielzog Google (en waarschijnlijk ook de rest). Maar waarom dan?

Het is al een hele tijd zo dat mensen deze emoji gebruiken in een heel andere context, zo blijkt uit onderzoek van Emojipedia (de Wikipedia voor emoji’s). Daar-voor werd het gebruik van de emoji op Twitter in kaart gebracht. In december 2018 en januari 2019 werd er gekeken naar 969 tweets in de Engelse taal waarin de injectiespuit-emoji ten minste één keer voorkwam. De emoji kwam nog altijd opvallend vaak voor in tweets over bloeddonatie (blood, veins) maar ook over het toedienen van medicijnen (inject, nurse). Verrassend en wat de Japanners in 1999 vast niet voorzien hebben, is dat de emoji vooral gebruikt werd als het over tatoeages gaat (tattoo, inked, birthday) – en dat terwijl tattoos in Japan nog lang niet zijn ingeburgerd.

Spoelen we even vooruit in de tijd, naar december 2020 en januari 2021, in het hart van de pandemie. Emojipedia analyseerde in deze periode 1756 Engelstalige tweets met daarin diezelfde emoji. Het verschil is enorm. Over bloed en tatoeages heeft bijna niemand het nog. Op Twitter gaat het nog maar over één ding: corona. De injectiespuit-emoji wordt vooral gebruikt in combinatie met woorden als vaccine, Covid, inject, Pfizer … Kortom: hij is opgeslokt door de corona-pandemie. Dat blijkt maar eens te meer als je niet alleen kijkt naar de woorden waarmee het spuitje gecombineerd wordt, maar ook naar de overige emoji’s. De injectiespuit-emoji gaat opvallend vaak vergezeld van de virus-emoji en ook de emoji met het mondkapje beleeft een stevige opmars. Deze laatste heeft sinds kort trouwens ook een andere look: vriendelijke oogjes, lachende wenkbrauwen, roze wangetjes. Ook dat heeft natuurlijk alles te maken met de toestand waarin de wereld verkeert.

En dus zijn er aan de blauwdruk van de injectiespuit-emoji nu enkele woorden toegevoegd: ‘Veel gebruikt voor content over gezondheid, geneeskunde en aan-verwante beroepen, maar ook voor naalden, medicijnen, bloed of – meer recentelijk – vaccinatie tegen het coronavirus.’ Keert het bloed weer terug als ooit alles weer normaal wordt? Waarschijnlijk niet. Want ook zonder bloed is dit spuitje nog prima van toepassing op bloed doneren, medicatie en tatoeages. Omdat we toch zo dol zijn op het combineren van emoji’s: voor bloeddonatie kun je de emoji gebruiken samen met de bloeddruppel-emoji. Voor medicatie combineer je hem met de tablet-emoji – en dan bedoelen we tablet toch echt weer in de oude betekenis. En voor tatoeages? In iOS 14.5 zit zowaar ook een toegewijde tattoo-emoji: brandend hart. Wat een toeval.