Apple’s groene cloud in de EU

De inkomsten bij bijna alle producten dalen, maar Apple’s diensten-tak­­­­ boekt ieder kwartaal juist méér winst. Hierom neemt Apple zijn iCloud steeds meer in eigen hand. In Denemarken staat nu zelfs een gigantisch datacenter – en dat is revolutionairder dan je denkt.

Apple en de cloud – dat was in het verleden geen goede combinatie. Als je in de (tech-)geschiedenisboeken duikt, kom je er al snel achter dat diensten zoals iTools (2000), .Mac (2002) en vooral MobileMe (2008) er allemaal niet goed van afkomen. Gebruikers kampten­­­ continu met problemen en storingen. ‘De lancering­­­ van MobileMe behoorde niet tot onze glanspunten’, gaf zelfs Apple-baas Steve Jobs toe in een interne mail naar medewerkers. Ook zei hij dat Apple wat internetdiensten betreft nog veel moest leren.

iCloud uit 2011 was de vierde poging om een bruikbare clouddienst te bouwen. Jobs gaf Eddy Cue de volledige verantwoordelijkheid en hij moest ervoor zorgen dat alle onderdelen van iCloud betrouwbaar werkten. Terwijl gebruikers blij waren met alle verbeteringen, leverde de milieuorganisatie­­­ Greenpeace meteen wat kritiek. In het voorjaar van 2012 werden Amazon, Microsoft en Apple ervan beschuldigd dat ze niet genoeg stroom uit duurzame bronnen gebruikten.­­­ Volgens Greenpeace zou Apple zelfs een van de grootste vervuilers zijn. 55 procent van de energie die nodig is voor iCloud zou uit kolencentrales komen, 28 procent uit kerncentrales.

Voor Eddy Cue had de CO2-voetafdruk van de clouddiensten van Apple echter slechts een ondergeschikte rol. Het belangrijkste was om de dienst betrouwbaar te laten draaien. De protesten­­­ van Greenpeace voor het Europese hoofdkantoor en verschillende Apple-winkels hadden echter wel effect. Veel klanten eisten een ‘groene cloud’. En binnen het bedrijf voerde vooral Lisa Jackson, Vice President of Environment,­­­ Policy and Social Initiatives, de druk op.

Ondertussen heeft iCloud veel gebruikers voor zich gewonnen dankzij de verbeterde functionaliteit­­­ – ook al zijn niet alle problemen­­ verholpen. Door het succes wordt iCloud eindelijk ook financieel interessant voor Apple, omdat de inkomsten nu een significante bijdrage leveren op hun bankrekeningen. Deze trend zorgt ervoor dat Apple het iCloud-aanbod verder uitbreidt: tijdens het iPhone 15-event afgelopen september,­­ reageerde het publiek met veel applaus op de aankondiging dat er meer iCloud-opslag beschikbaar­­­ zou komen. Twee extra opslagabo’s­­­ (6 TB en 12 TB) worden nu aangeboden als onderdeel­­­ van iCloud+. Meer ruimte dan ooit!

Apple vraagt in verhouding echter veel geld voor zijn clouddienst. Slechts 5 GB opslagruimte is gratis, veel te weinig voor een reservekopie van een iPhone.­­­­ Concurrent Google biedt 15 GB voor de gratis versie van zijn cloud. Je komt dus al snel bij de betaalde dienst iCloud+ uit. Hier betaal je 1, 3 of 10 euro per maand voor 50 GB, 200 GB of 2 TB. De bijna twee miljard Apple-apparaten die wereldwijd­­­ worden gebruikt, staan dus voor enorm veel centen. Het iPhone-bedrijf laat echter niets los wat de inkomsten van iCloud betreft. In zijn kwartaalcijfers laat Apple alleen inkomsten zien voor de bedrijfstak ‘Diensten’: daaronder vallen iCloud+ en abodiensten zoals Apple Music,­­­ evenals diensten zoals iTunes, Apple Pay, AppleCare­­­ en de App Store. In 2023 genereerde Apple meer dan 85 miljard dollar aan inkomsten met diensten. Dit komt overeen met 22 procent van de totale inkomsten – meer dan de Mac (8 procent) en iPad (7 procent) samen.

Ondanks het grote belang van clouddiensten heeft Apple jarenlang nauwelijks geprobeerd om iCloud op eigen technische benen te laten staan en zo een directe invloed te hebben op de CO2-voetafdruk. Want waarom zou je op grote schaal je eigen datacenters bouwen en beheren als je de capaciteit gewoon kunt huren van Amazon­­­ of Google? Zij leveren al jaren betrouwbare­­­­ rekenkracht en opslagruimte in de cloud. Bovendien hoef je niet bekend te maken dat je afhankelijk bent van je concurrenten. Toch?

De eerste stop voor Apple was dus Amazons clouddienst AWS. Het team van Eddy Cue kocht steeds grotere capaciteit van ‘s werelds grootste aanbieder van servers. Volgens een rapport van de website ‘The Information’ bedroeg de rekening van Apple bij Amazon in 2017 in totaal 775 miljoen dollar. Het team huurde ook zo veel opslagruimte en rekenkracht van Google dat Apple­­­ een tijdje de grootste klant van Google Cloud was – zelfs groter dan TikTok.

Zonder de hulp van zijn concurrenten zou Apple er niet in zijn geslaagd om zijn eigen clouddienst­­­ zo’n succes te laten worden. Maar de contracten bezorgden Apple uiteindelijk toch een imagoprobleem,­­­ vooral door de relatie met Google. Aan de ene kant richtte Apple zich in zijn advertenties­­­ op de vermeende lakse privacy bij Google en Android. Aan de andere kant had de iPhone-fabrikant wél dusdanig veel vertrouwen in Google dat het een enorme hoeveelheid gegevens van Apple-gebruikers­­­ in de Google Cloud liet opslaan.

De afhankelijkheid van Amazon en Google was zo groot dat security-experts er specifiek op wezen dat contacten, agenda’s, foto’s, documenten en andere iCloud-gegevens van iOS-gebruikers terechtkwamen bij Amazon of Google. Met zulke dubbele standaarden kon Apple niet meer langer­­­ werken. Daarom besloot het bedrijf op een gegeven­­­ moment om van strategie te veranderen. In plaats van gegevens op te slaan bij andere bedrijven, wilde Apple nu zijn eigen datacenters bouwen. Europa had een belangrijke positie hierin.­­ Er moesten drie datacenters komen: één in Ierland en twee in Denemarken.

In de praktijk bleek dat echter een ingewikkelde onderneming. Apple was aanvankelijk van plan om de gegevens van zijn Europese klanten op te slaan en te verwerken in een datacenter in de stad Athenry in het westen van Ierland. Na lang heen en weer kwam daar echter niets van terecht.

Een jaar later mislukte ook het plan om een datacenter te bouwen in Apenrade, Denemarken.­­­ Dit keer was het – in tegenstelling­­ tot de situatie in Ierland – niet te wijten aan lokale weerstand.­ Maandenlang hadden medewerkers van de gemeente Apenrade aan het project­­­ van Apple meegewerkt,­­­ bouwplannen opgesteld, hoorzittingen­­­ gehouden,­­ bouwaanvragen behandeld­­­ en ook enkele wijzigingen in de infrastructuur­­­ aangebracht om aan alle eisen van Apple te kunnen voldoen. Maar van de ene op de andere dag veranderde het bedrijf zijn plannen. In plaats van drie verspreide datacenters zou er slechts één grotere faciliteit worden gebouwd voor alle Europese klanten.

Uiteindelijk won de Deense gemeente Viborg Apple’s locatieloterij. In tegenstelling tot in Apenrade­­­ bleef het datacenter hier niet hangen in de planningsfase: in 2017 gingen de graafmachines­­­ aan de slag om de fundering te leggen voor de 45.000 vierkante meter grote faciliteit. In de zomer van 2020, midden in de pandemie van het coronavirus, werd het eerste en tot nu toe enige Europese datacenter van Apple in gebruik genomen.

Denemarken is trouwens een bijzonder geschikte locatie voor datacenters. De plek is niet alleen erkend door Apple, maar ook door internetgiganten­­­ als Meta (Facebook) en Google.­­­ Denemarken en zijn Scandinavische buren Zweden en Noorwegen bieden bijna uitsluitend­­­ elektriciteit uit hernieuwbare bronnen.­­­ Daarnaast heeft Denemarken een uitstekende­­­ verbinding met het wereldwijde internet via de belangrijkste knooppunten.

Apple’s datacenter in Viborg wordt beheerd door een team van dataspecialisten, technici, en onderhouds- en beveiligingsmedewerkers.­­ Apple maakt het exacte aantal werknemers niet bekend, maar volgens schattingen zijn het er waarschijnlijk maar zo’n honderd. Daarnaast zijn er 48 robotmaaiers die 24 uur per dag de grote grasvelden rond de serverhallen maaien. Ook maakt Apple gebruik van het Deense klimaat, dat het grootste deel van het jaar gratis koeling biedt voor alle hardware in het datacenter.

De benodigde energie wordt voornamelijk geleverd­­­ door een zonnepark en een windturbine.­­­ Het zonnepark in Thisted ligt ruim 80 kilometer ten noordwesten van Viborg in het noorden van Jutland, ongeveer drie kilometer uit de kust. Het werd ontwikkeld door Apple, in samenwerking­­­­ met het Deense bedrijf European Energy. Bovendien­­­ was dit het eerste Deense zonneproject dat zonder overheidssubsidies werd gebouwd. Het veld beslaat 57 hectare, wat overeenkomt­­­ met tachtig voetbalvelden. De installatie produceert meer dan 50.000 megawattuur­­­ per jaar. Dat is genoeg energie om zo’n 15.000 huishoudens van stroom te voorzien.

De tweede belangrijke energiebron voor het Apple-datacenter is het windenergieproject in Esbjerg, 140 kilometer ten zuidwesten van Viborg. Met financiële steun van Apple zijn hier twee van ‘s werelds grootste windmolens op land gebouwd. Het windmolenpark is sinds 2020 in bedrijf. De 200 meter hoge turbines kunnen genoeg energie opwekken om ongeveer 16.000 huishoudens van stroom te voorzien. Overigens zijn de windmolens­­­ ontwikkeld in samenwerking met het Nederlandse­­­ DSM Engineering.

Alleen al de energie die in Esbjerg wordt opgewekt­­­­ zou het huidige energieverbruik van het datacenter in Viborg kunnen dekken. De grootte van de windturbine zou zelfs geschikt zijn voor een mogelijke uitbreiding ervan­­­­. Apple heeft vorig jaar de capaciteit van het datacenter al uitgebreid en de gegevensopslagruimte verdubbeld.­­ En er zijn nog meer uitbreidingen gepland. Groene stroom uit windenergie en zonne-energie, die speciaal voor Apple wordt geproduceerd,­­­ is in ieder geval voldoende beschikbaar. Alle extra energie uit Thisted en Esbjerg wordt momenteel aan het Deense elektriciteitsnet­­­ geleverd.

Voor het geval dat er in Esbjerg niet eens een zacht briesje waait en er ‘s nachts ook geen zonne-energie­­­­­­­ wordt geproduceerd, zijn er twee extra lijnen met groene stroom vanuit Viborg. Deze worden gevoed vanuit waterkrachtcentrales in Noorwegen en Zweden.

Het Europese datacenter van Apple in Viborg is daarom een voorbeeld als het gaat om het gebruik van hernieuwbare energie. Plannen om het stadsverwarmingsnet in de regio te voeden met overtollige warmte uit de afvoerlucht van het datacenter zijn alleen nog niet uitgevoerd. Zowel Apple als de gemeente Viborg hebben er echter belang bij dat de energie niet ongebruikt als afvalwarmte in het milieu terechtkomt.

In maart 2022 tekenden­­­ energieleverancier­­ Viborg Varme en Apple een overeenkomst­­­ voor de aanleg van infrastructuur om de energie in het stadsverwarmingsnet te voeren. De Denen­­­ moeten­­­ de leidingen naar het datacenter­­­ in de wijk Foulum aanleggen. Apple moet er op zijn beurt voor zorgen dat de warme uitlaatlucht van de servers (met behulp van warmtepomptechnologie­­) wordt opgewarmd tot een hoger temperatuurniveau, zodat het stadsverwarmingsnetwerk de warmte überhaupt kan gebruiken.

Kristian Brøns Nielsen, voorzitter van Viborg Varme, verwacht dat de warmte van Apple in 2024 door de leidingen zal stromen en dan ‘een aanzienlijk deel’ van de stadsverwarming van de gemeente zal uitmaken. ‘Dit past heel goed in ons plan om onafhankelijk te worden van aardgas,’­­­ zo vertelde hij aan het Deense dagblad Viborg Folkeblad.­­­­ Voor Viborg Varme is het contract met Apple een ‘game changer’. ‘Op dit moment is alles goed behalve aardgas, maar de warmte van Apple zal alles overtroeven, zowel qua prijs als kwaliteit.’

Apple’s iCloud werkt inmiddels dus niet alleen betrouwbaarder dan ooit, maar is ook helemaal CO2-neutraal (althans in Europa) en helpt via andere projecten zelfs aan een duurzamere toekomst voor iedereen. Wat ons betreft is dat dan ook het coolste van iCloud.

Bron: Apple Newsroom